Yazdığı romanlarla edebiyatımızın baş eserlerini oluşturan yazar: Fakir Baykurt

Asıl ismi Tahir olan muharrir Yoksul Baykurt, çiftçi Elif ve Veli Baykurt’un altı çocuğundan biri olarak 1929’da Burdur’un Yeşilova ilçesine bağlı Akçaköy’de dünyaya geldi.

Akçaköy İlkokulu’nda 1936’da tahsile başlayan Baykurt, babasının 1938’de vefatı üzerine, dayısı Osman Erdoğuş’un yanına, Balıkesir’e taşındı. O devir İkinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla dayısı askere alınan Baykurt, tekrar Akçaköy’e döndü.

Fesleğen Kokulum isimli birinci şiirini 1945’te Türk’e Yanlışsız isimli mecmuada yayınlayan usta muharririn şiirleri, 1947’de Kaynak mecmuasında okurla buluştu. Şair, bu yıllardan itibaren yokluk ve çabayla geçen hayatı üzerine yapıtlarında Yoksul Baykurt ismini kullanmaya başladı.

Fakir Baykurt, 1942’de ağır bir sıtma geçirdi. 1943’te ilkokul eğitimini bitirdi. Şiir yazmaya bu periyot başlayan müellif, 1948’de Isparta Gönen Köy Enstitüsü’nden köy öğretmeni olarak mezun oldu. Edebiyatla ilgilenmesi üzerine Köy Enstitüsüne kütüphane başkanı seçilen Baykurt, bu kütüphane vesilesiyle de kendini geliştirme fırsatı yakaladı.

ÖĞRETMENLİK YILLARI

Usta müellif öğretmenlik yaptığı yılları şöyle anlatıyor;

Öğretmenliğe 1948’de Isparta Gönen Köy Enstitüsü’nü bitirerek girdim. Birinci atandığım Kavacık’ta üç yıl kaldım. Burası Yeşilova ilçesine bağlı, kendi doğduğum Akçaköy’e yakın bir dağ köyüydü. Kavacık’tan sonra sıhhat nedeniyle Dereköy’e geçtim. Öğretmenlikte hiç gözden uzak tutmadığım prensip, yüklendiğim vazifesi mesleksel açık vermeden yapmaktı. 1960 ocak ayında bakanlık buyruğuna alındım. 27 Mayıs 1960 sonrası Ulusal Eğitim Bakanı Prof. Fehmi Yavuz’la konuşup ilköğretim müfettişi olarak misyona başladım.”

KÜLT ROMANI: YILANLARIN ÖCÜ

Muzaffer Hanım ile 1951’de evlenen Baykurt’un, bu evlilikten oğlu Tonguç ve kızları Işık ile Sönmez dünyaya geldi. Baykurt, 1953’te Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Edebiyat Kısmı’na başladı. Tıpkı devir, Uğraş isimli mecmuada yazmaya başlayan Baykurt, kimi yazıları sebebiyle soruşturmaya tabi tutuldu. Köy hayatını anlatan birinci romanı Yılanların Öcü’nü 1954’te kaleme alan Baykurt’un bu romanı, daha sonra tiyatro ve sinemaya uyarlandı.

Sayfa: 280

EDEBİYATIMIZIN BAŞYAPITI

Türkiye’nin hoş mi hoş, fakir mu fakir bir köyüdür Karataş. Kara Bayram da bu köyün fakirlerinden biridir. Babadan kalma tek odalı bir konutta yaşar, güzel huylu karısı, üç yavrusu, bir de konutunun direği anası Irazca’yla.

Dertli bayandır Irazca, yaslıdır. Lakin dişlidir bir o kadar da. Kendi yağlarıyla kavrulup giderlerken, bir gün huzurları kaçar. Muhtar Cımbıldak Hüsnü’nün kayırdığı Haceli meskenlerinin önüne konut yapmaya kalkışır zira. Doğal Irazca dikleşir; kızılca kıyametler kopar köyde… ve kasabada. Gelmedik kalmaz başlarına…

Fakir Baykurt, bu romanıyla, köy yerindeki küçük hesapları, bu hesapların peşinde koşan fırsatçıları, onların siyasetteki, bürokrasideki uzantılarını ve o zalimlerin ezmek, yok etmek istediği aydınlık, hoş insanları anlatıyor; özcesi tekrar memleket sorunlarına değiniyor. Hem de, sakıncalı damgası yemek ve vaktinde pek çok tartışmanın ve münasebetiyle hasımlığın odağı olmak kıymetine… İki kere sineması çekilen, edebiyatımızın tartışmasız bir başyapıtıdır.

FAKİR BAYKURT ÖLDÜ

Usta kalem, toplumcu gerçekçi bir yaklaşımla kısa hikayeler kaleme aldı. Yazıları Yeditepe, Yücel, Varlık, Fikirler, Kaynak, İmece, Yazın, Sanat Olayı, Cumhuriyet, Üniversal ve İstikamet isimli gazete ve mecmualarda yayınlandı. Lisanına doğal, yalın, şiirsel bir halk Türkçesi hakim olan Baykurt, 1950-1970’te tesirli olan köy edebiyatı hareketinin önde gelen temsilcisi olarak da gösterildi. Muharrir, “Tırpan” ve “Kaplumbağa” isimli romanlarında imgesel öğelerden yararlandı. Yoksul Baykurt, 11 Ekim 1999’da Almanya’nın Essen kentinde pankreas kanseri nedeniyle 70 yaşında hayatını kaybetti ve Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.