Maymun çiçeği aşısı için çalışmalar hızlandı: Türk ve İngiliz bilim insanları birlikte çalışıyor

İnsanlık koronavirüs pandemisinden sonra virüslere karşı savaşını daha ciddiye alıyor…

Dünya genelinde zoonotik hastalıklar ortasında giderek daha fazla dikkat çeken halk ortasında Maymun Çiçeği olarak isimlendirilen Mpox virüsü (MPXV), pandemik potansiyeliyle bilim topluluğunda değerli bir araştırma konusu haline geldi.

ÇALIŞMALAR HIZLANDI

Türkiye ve İngiltere’den bilim insanları, virüsün bulaşma dinamiklerini, bağışıklık sistemine tesirlerini ve tedavi yollarını ayrıntılı bir biçimde inceleyerek mRNA teknolojisiyle yeni bir aşı geliştirme sürecini hızlandırmayı hedefliyor.

Biruni Üniversitesi ve London Metropolitan University iştirakinde yürütülen çalışmada, virüsün mutasyon yeteneği, yayılma suratındaki değişimler ve bağışıklık sistemine tesirleri tahlil edilerek Mpox’a karşı yeni kuşak bir aşı geliştirilmesi planlanıyor.

Makale, Biruni Araştırma Merkezi’nden Dr. Elif Sibel Aslan, Moleküler Biyolog Sajjad Eslamkhah, Dr. Cüneyd Yavaş, Dr. Nermin Akçalı, Dr. Lütfiye Karcıoğlu Batur, Dr. Asmaa Abuaisha, Moleküler Biyolog Erva Esma Yıldırım Uçarkuş, Prof. Dr. Mustafa Solak ve London Metropolitan University’den Prof. Dr. Kenneth N. White tarafından hazırlandı.

“MRNA TEKNOLOJİSİ MAYMUN ÇİÇEĞİNE KARŞI UMUT OLABİLİR”

Araştırmacılar, mRNA aşılarının Mpox’a karşı geliştirilmesinin büyük bir fırsat sunduğunu belirtti. Çalışmada, bağışıklık sistemini güçlü bir halde harekete geçirecek çoklu epitoplu yeni kuşak aşıların geliştirilmesine yönelik bilgi tahlili ve biyoinformatik tekniklerinin değeri vurgulandı. Makalede bilhassa Mpox’un genetik adaptasyon yeteneği nedeniyle aşının geniş bir müdafaa sağlayacak formda tasarlanması gerektiği söz edildi.

Biruni Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi, Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmından Dr. Elif Sibel Aslan, çalışmaları hakkında şu açıklamayı yaptı:

Mpox’un yayılmasını engellemek ve yeni salgın dalgalarının önüne geçmek için aşı geliştirme sürecini hızlandırmamız gerekiyor. mRNA teknolojisi, virüsün mutasyonlarına karşı süratle adapte olabilecek bir tahlil sunuyor. mRNA teknolojisi maymun çiçeğine karşı umut olabilir.

“AFRİKA’DAKİ OLAY DİNAMİKLERİNİ ANLAMAMIZ GEREKİYOR”

Araştırmada Mpox virüsünün uzun yıllardır Afrika’nın belli bölgelerinde endemik bir hastalık olarak bilinmesine karşın, son yıllarda global yayılım göstermesi nedeniyle Afrika’daki olay tahlillerinin büyük değer taşıdığı belirtiliyor. Bu kapsamda, Biruni Üniversitesi araştırmacıları, Mozambik Üniversitesi’ni ziyaret ederek saha çalışmalarını genişletmeyi planlıyor.

Araştırmacılar Afrika’daki araştırmaların, Mpox’un bulaşma yollarını ve virüsün bölgesel mutasyonlarını anlamaya yardımcı olacağını öne sürüyor. Bu çalışmalar kapsamında; Mozambik’te Mpox’un genetik yapısının tahlil edilmesi, lokal sıhhat sistemlerinin gayret yollarının ve yeni aşıların Afrika’daki uygulanabilirliğinin incelenmesi planlandı. Prof. Dr. Kenneth N. White, “Mpox virüsüne karşı tesirli bir aşı geliştirmek istiyorsak, virüsün en yaygın olduğu Afrika’daki olay dinamiklerini anlamamız gerekiyor. Memleketler arası iş birlikleri bu süreçte büyük rol oynuyor” dedi.

“EN BÜYÜK RİSK, ENFEKTE BİREYLERLE DİREKT TEMAS EDİLMESİ”

Mpox virüsüyle ilgili toplumda birçok yanlış bilgi dolaştığını belirten Biruni Üniversitesi’nden Moleküler Biyolog Sajjad Eslamkhah, “Mevcut bilimsel bilgilere nazaran Mpox’un tuvalet üzere yüzeylerden bulaştığına dair kesin bir delil bulunmuyor. En büyük risk, enfekte bireylerle direkt temas edilmesi yahut teneffüs damlacıkları yoluyla bulaşma” diyerek, halkın bu bahiste bilinçlendirilmesi gerektiğini vurguluyor.

MAYMUN ÇİÇEĞİNE KARŞI GLOBAL TEDBİRLER ARTIYOR

Araştırmacılar hazırlanan makalede Mpox’un (Maymun Çiçeği) yayılmasını önlemek için şunları öneriyor:

DSÖ’nün son değerlendirmelerine nazaran, Mpox’un Afrika’daki endemik bölgelerden başlayarak öbür kıtalara yayılma riski devam ediyor. Bu nedenle, aşı ve tedavi araştırmalarının hızlandırılması kritik bir öncelik taşıyor.

Aşılama programlarının hızlandırılması, virüsün bulaşma yollarına dair yanlışsız bilgilerin yayılması, risk kümelerinin korunması için erken teşhis çalışmalarının artırılması.

Mpox salgınlarının artışı ve virüsün genetik adaptasyon yeteneği, sırf tıbbi açıdan değil, tıpkı vakitte global sıhhat sistemlerinin dayanıklılığı açısından da tasa verici bir tablo çiziyor.

DSÖ’nün bu alanda yaptığı son kıymetlendirme, Afrika’daki endemik bölgelerden başlayarak öteki kıtalarda da yayılma riskinin sürdüğüne işaret ediyor. Bu nedenle, aşı ve tedavi araştırmalarının hızlandırılması kritik bir öncelik taşıyor.