Edebiyat tarihinden kesit; Alberto Moravia, büyük aşkı Elsa Morante’nin ölümünü anlatıyor: Bana gülümsüyordu

İtalya’da savaş sonrası edebiyatının iz bırakan soluklarından biriydi Elsa Morante. zorlukların en zorba günlerine, sonrasındaysa tüm dünyayı dalgalandıran 68 devrine tanıklık etmiş müellif, Arturo’nun Adası, Ve Tarih Devam Ediyor, Endülüs Şalı üzere yapıtlarıyla çağının gerçekliğine kendine mahsus gizemli ve lirik üslubuyla ayna tutmuştu.

Bireysel yazgısında yolunun kesiştiği pek çok insan da yasını tutacaktı Morante’nin. Bunların ortasında akla birinci gelecek isim, 20. yüzyıl edebiyatına damgasını vuran bir öbür muharrir…

1936’da, 24 yaşındayken tanıştığı, 20 yılı aşkın evli kaldığı, hayatlarına öteki beşerler girse de ömrünün sonuna kadar ortalarındaki o tuhaf bağın asla tam olarak kopmadığı Alberto Moravia.

ÇALKANTILI VE TUTKULU

1941’de evlenen Morante ile Moravia’nın inişli çıkışlı aşkları, tıpkı bir öbür müellif çiftin, Fitzgerald’larınki üzere lisanlara destandı. Çalkantılı ve tutkuluydu; kaçışlar ve geri dönüşler, kopmalar ve tekrar yakınlaşmalar, çığrından çıkan arbedeler ve barışmaların imlediği, kimi vakit saplantılı denilebilecek bir birliktelikti onlarınki.

Elsa Morante

ELSA’NIN SARSAN VEFAT HABERİ

1962’de yollarını tümden ayırmaya karar vermişti çift; Morante’nin bir müddettir âşık olduğu Amerikalı ressam Bill Morrow’un intihar ettiği yıldı bu. Moravia ise sonraki 20 yılını Dacia Maraini’yle paylaşacaktı. Morante, 1950’lerin başında Luchino Visconti’ye de büyük bir aşk beslemişti, Moravia ise ömrünün sonlarına gerçek Carmen Llera’yla yolunu birleştirecekti. Fakat her ne kadar hayatlarını ayrıştırmaya karar vermiş olsalar da, Elsa’nın vefat haberi sarsacaktı Alberto’yu.

Alberto Moravia

Moravia Elsa’ı şöyle anlatıyor;

“HUZURLA GÜLÜMSEYEN BİR SURAT”

“Elsa’nın mevtini, gazete için bir haberi araştırmak üzere gittiğim Bonn’dayken, Almanya’da öğrendim. Kıştı, çok kar yağmıştı. Otele edilen bir telefonla geldi mevt haberi. Akabinde dışarı çıktım, karda uzun uzun yürüdüm. Sarsılmıştım ve ağır hislerimi kış gününün buzlarıyla dağıtmaya çalışıyordum. Cenaze için Roma’ya döndüm, tabuta yatırılmış cesedi görmeye gittim. Elsa’nın hızı son yıllarda değişmiş, hüzünlü bir yaşlı bayanın çehresine dönüşmüştü. Vefatla birlikte ise neredeyse çocuksu bir görünüm almıştı tekrar, huzurlu, hatta aşikâr meçhul gülümseyen bir hız.”

ARTURO’NUN ADASI

KORKULARIN SAMİMİYETLE YANSITILDIĞI ROMAN

Arturo, konuta pek az uğrayan babası, köpeği ve küçük kayığıyla birlikte Procida Adası’nda, vakti vaktinde görkemli olan köhne bir konutta izole bir hayat süren bir gençtir. Gündüzleri adanın yemyeşil tabiatında gezinerek, akşamları büyük keşif seyahatleri ve gizemli Doğu hakkında kitaplar okuyarak vakit geçirmekten hoşlanır.

Ancak babası günün birinde, Napoli’nin kenar mahallesinden genç bir bayanla dönüp onunla evlenir ve konutun dinamikleri değişir. Arturo çok geçmeden dünyanın hayal ettiği cennet üzere olmadığını keşfeder.

1957’de Strega Ödülü’ne layık görülen Arturo’nun Adası, İtalya’daki faşist rejimin siyasetten kültüre, sanattan mimariye, eğitimden müziğe, edebiyattan lisana ömrün her alanında kendini hissettirdiği bir devirde yaşamış Elsa Morante’nin iç dünyasını, düşüncelerini, korkularını ve kaygılarını samimiyetle yansıttığı en kıymetli yapıtıdır.