Maneviyatçı filozof: İsmail Fenni Ertuğrul

Tırnova mahalli yönetim meclisi azası Mahmud Bey’in oğlu olan Ertuğrul, 1855’te Bulgaristan Tırnova’da dünyaya geldi.

Ertuğrul, Hacı Ahmet Amiş Efendi’nin nezaretindeki sübyan mektebinde ilköğrenimine başladı.

Medrese eğitiminin akabinde Tırnova Rüştiyesine devam eden sanatçı, mezun olduktan sonra Arapça, Farsça ve İslami ilim derslerine devam etti.

Henüz 15 yaşındayken hoş yazısı sebebiyle Tırnova sancağı muhasebe kalemine memur olan Ertuğrul, vazifesi sırasında muhasebeyi öğrendi ve Dede Efendi’nin talebelerinden Meytabzade’nin öğrencisi Cudi Efendi’den musiki dersleri aldı.

BİRÇOK MÜKAFATA PAHA GÖRÜLDÜ

Osmanlı-Rus Savaşı sırasında, Balkanlar’daki istilalardan ötürü 20 yaşında İstanbul’a giden Ertuğrul, memur olarak vazife yaptı.

İsmail Fenni Ertuğrul, Fransızca resmi yazışmaları yürütecek memurları yetiştirmek üzere devlet tarafından kurulan Lisan Mektebini 1886’da bitirdi.

Dört yıl İngilizce dersi alan müellif, 1899’da Divan-ı Muhasebat üyesi oldu ve bir mühlet sonra Mabeyn-i Hümayun bütçesini hazırlayan kurula alındı.

Unutulmaz isim, titiz, dürüst ve çalışkan biri olarak tanındı, başarılı çalışmalarından ötürü dördüncü dereceden mecidi ve üçüncü dereceden Osmanlı nişanı payelerine layık görüldü.

Sanatçı, 1911’de emekli olduktan sonra, daha evvel başladığı yapıtları tamamlamaya çalıştı, bilhassa felsefi mevzularda araştırmalar yaptı.

DÖNEMİN NİYET SİSTEMLERİNİ İSLAM İLE KIYASLADI

Şiir ve musikiyle de ilgilenen Ertuğrul, Tırnova’da Karaoğlan Dimitriof’tan kanun, Tırnovalı Pamukoğlu’ndan keman dersleri aldı. Sanatçı, İstanbul’a geldikten sonra da Kemani Aleksan Ağa, Tanburi Ali Efendi, Hacı Faik Bey ve bestekar Şevki Bey’in öğrencisi oldu.

Ertuğrul, güftelerinin birçok kendisine ilişkin olmak üzere, 200’ün üzerinde beste, saz semaisi ve peşreve imza attı, birçok şiir ve gazel kaleme aldı.

Bestelediği yürüyüş marşlarından birkaçını 1924’te Cumhurbaşkanlığına takdim eden sanatkarın, bu yapıtları askeri birliklerin bandolarına tavsiye edildi.

İsmail Fenni Ertuğrul, ilim çalışmalarına ait kaleme aldığı bir yazısında “Ben acizane 90 yıllık ömrümü, ilme ve hoş sanatlara verdim. Doğu ve Batı fikir alemini, bunların birleştikleri, ayrıldıkları ve birbirlerini şiddetle reddeder göründükleri noktaları inceledim. Yapıtlarımla vardığım hakikatleri, bugünün ve yarının jenerasyonlarına anlatmaya çalıştım.” sözlerini kullanmıştı.

ÖLÜMÜNDEN SONRA KİMİ YAPITLARI YAYINLANMADI

Elde ettiği yeni bilgilerle periyodun fikir akımlarını ve tenkitlerini İslam kanısıyla kıyaslayan Ertuğrul, tasavvuf niyetinin kıymetini anlatmak ve vahdet-i vücud (sufi metafiziği) görüşünün inceliklerini açıklamak üzere üstadım dediği İbn Arabi’yi ele alan bir eser de yazdı.

Tercüman-ı Hakikat gazetesinde yazdığı makalelerle Türk basınına emeği geçen en eski müelliflerden biri olarak da tanınan sanatkarın yazılarının bir kısmı vefatından sonra yayınlandı, bir kısmı ise hala basılmadı.

MAL VARLIĞINI BAĞIŞLADI

Mütevazı bir hayatı tercih eden Ertuğrul, İstanbul’da 29 Ocak 1946’da, 96 yaşındayken hayatını kaybetti.Usta muharrir, vefatından evvel Cağaloğlu ve Büyükada’daki meskenleri ile basılmamış yapıtlarını ve bütün kitaplarının basım hakkını Darüşşafaka’ya bağışladı.Basılı yapıtlarının nüshalarını da müftülüklere dağıtılmak üzere Diyanet İşleri Başkanlığına bırakan Ertuğrul, 9 bin 50 kitaplık kütüphanesini ise Beyazıt Devlet Kütüphanesine verdi.