Robert Walser’ın edebiyatın kilometre taşlarından birini oluşturan romanı: Haydut
Rüyaları ya da kâbusları beyazperdeye aktarmakta üstüne kimseyi tanımadığımız şahane direktör David Lynch, Robert Walser’in Haydut’unu 2018 yılında sinemaya uyarladı.
Belirli bir bahis birliğinden mahrum, çağrışıma dayalı anlatım usulü nedeniyle bugüne kadar sinemaya uyarlanamaz gözüyle bakılan Haydut, Walser’in kısa ancak kapsamı en geniş metinlerinden biri. Walser’in yapıtları ortasında merkezi bir yer işgal eden bu kısa roman, bugün çağdaş edebiyatın kıymetli kilometre taşlarından biri olarak bedellendiriliyor.
Romana ismini veren Haydut bir bohem, bir aylak, beş parasız bir muharrirdir. Burjuva toplum sistemine ahenk sağlayamadığından dışlanmıştır. Davranışları alay hususudur. Memnunluğu arar.
Güvenilmez, işe yaramaz ve avare kahramanların tam da Germen edebiyatında birtakım büyük örnekleri olduğunu söyler Walter Benjamin. Gerçekten Haydut da bunlardan biridir. Walser’in bütün kahramanları üzere, o da “Gecenin içinden gelir, gecenin zifirî karanlık olduğu yerden”
“KİTAP DAHA GÜZELDİ”
Robert Walser, Haydut’u minyatür bir elyazısıyla kâğıt modülleri üzerine yazmıştı. Sonradan mikrogram ismi verilen bu yazı, muharrir öldükten sonra deşifre edildi ve Haydut fakat bundan sonra yayınlanabildi.
“Kitabı daha güzeldi” demeye meraklılar için, sinema gelene kadar kitaba göz atmalarını öneririz. Sinemanın Mayıs 2019’da vizyona girmesi planlanıyor.
Sayfa: 192
HAYDUT…
Haydut, burjuva toplum sistemine ahenk sağlamayı beceremeyen bir iflah olmazın kıssasıdır. Romanla tıpkı ismi taşıyan kahramanı, kendini keşfetme seyahatinde koldan kola konan bir bohemdir. Beş parasız bir avare, gönül çelen bir densizdir; uğruna bayanlar ölür.
Birinci Dünya Savaşı’nın akabinde herkesin memnunluğu aradığı 20’lerin tam ortasında, uçarılığın ve havailiğin altın çağında yazıldı Haydut. Ne ki dünya edebiyatındaki yerini, müellifinin vefatından sonra yayımlandığında alabildi.
EDEBİYATIN KİLOMETRE TAŞI
Robert Walser, Haydut’u minyatür bir elyazısıyla kâğıt modülleri üzerine yazmıştı ve evvel mikrogram ismi verilen bu yazının deşifre edilmesi gerekiyordu. İsviçreli müellif Robert Walser’in Haydut’u, bugün çağdaş edebiyatın kıymetli kilometre taşlarından biri olarak bedellendiriliyor.
YAZARA DAİR…
Robert Walser, 1878’de İsviçre’de doğdu. 1895’te aktör olmak için Stuttgart’a gitti; lakin bu gerçekleşmeyince 1896’da Zürich’e yerleşti. Birinci şiirleri 1898’de yayınlandı.
Bir müddet sonra çalışmaları, Franz Blei’ın dikkatini çekti; onun aracılığıyla Die Insel mecmuasının etrafında bir ortaya gelen yazarlarla tanıştı; bu mecmuada hikaye ve şiirleri yayımlandı. Ortaya giren askerlik devrinde yaşadıkları, 1908’de yayımlanacak Yardımcı’ya temel oluşturdu.
İlk kitabı Fritz Kochers Aufsätze, 1904’te Insel Yayınevi’nden çıktı. Walser, 1905’te Berlin’e taşındı. O yıllarda pek çok kısa hikayenin yanı sıra Tanner Kardeşler, Jakob von Gunten ve Yardımcı’yı da kaleme aldı. 1913’te tekrar İsviçre’ye dönen Walser, bu periyotta düzyazı ve hikayelere ağırlaştı.
Savaş yıllarında yine askere çağrıldı. 1921’de Bern’e gitti; o periyotta üslubu daha da radikal bir nitelik kazandı. Pek çok şiir ve düzyazının yanı sıra Haydut isimli romanı da bu periyoda aittir. Bu çok verimli yılların akabinde Walser, sıhhat sıkıntıları nedeniyle ölünceye dek (1956) ömrünün 57 yılını bir sanatoryumda geçirdi.
